Παρασκευή 26 Ιανουαρίου 2018

ΠΑΛΑΙΟ ΚΑΙ ΝΕΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΚΑΙ Ο ΚΟΙΝΟΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ



Εισήγηση Πρωτοπρ. Θεόδωρου Ζήση, στην ημερίδα για τη Μεγάλη Σύνοδο (23-03-2016)

ΠΑΛΑΙΟ ΚΑΙ ΝΕΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ
ΚΑΙ Ο ΚΟΙΝΟΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ

Γιατί πέσυρε τ φλέγον θέμα γία κα Μεγάλη Σύνοδος;
Πρωτοπρεσβύτερος Θεόδωρος Ζήσης, μότιμος Καθηγητς Α.Π.Θ.

1. μερολογιακ λλαγ το 1924 διέσπασε τν λειτουργικ νότητα κα προκάλεσε διαιρέσεις
να π τ φλέγοντα κα πείγοντα θέματα πο καλετο ν ντιμετωπίσει μέλλουσα ν συνέλθει γία καΜεγάλη Σύνοδος το κα τ θέμα τς μερολογιακς μεταρρύθμισης, τς λλαγς το μερολογίου, τν ποία,χωρς πανορθόδοξη πόφαση, μονομερς κα πραξικοπηματικς, πέβαλαν π τ 1924 τ ΟκουμενικΠατριαρχεο κα κκλησία τς λλάδος. Τν μεταρρύθμιση δέχθηκε κα κκλησία τς Κύπρου, ν λες ο λλες ρθόδοξες Εκκλησίες ντέδρασαν κα τν πέρριψαν, πως τ τρία πρεσβυγεν πατριαρχεα λεξανδρείας, ντιοχείας, εροσολύμων, ο λοιπς κκλησίες κα τ γιον ρος.
ντισυνοδική, ντικανονικ κα ναμφιβόλως λανθασμένη ατ νέργεια, πο δν νταποκρινόταν σ καμμία ποιμαντικ ναγκαιότητα, τραυμάτισε τν νότητα τς Εκκλησίας ορτολογικ κα λειτουργικά, ποία νότητα π δεκαέξι αἰῶνες, π τν Α δηλαδ ν Νικαί Οκουμενικ Σύνοδο (325), πο καθόρισε τν κοιν ορτασμ το Πάσχα, παρέμενε διατάρακτη.
νότητα τραυματίσθηκε σ δύο πίπεδα. Στ πίπεδο ν πρώτοις τν τοπικν ατοκεφάλων κκλησιν, πολλς π τς ποες δν ποδέχθηκαν τν μεταρρύθμιση κα ξακολουθον μέχρι σήμερα ν ορτάζουν τς ορτς κα τς μνμες τν γίων κατ τ παραδεδομένο Πάτριο ουλιαν μερολόγιο, πο χαρακτηρίζεται τώρα ς Παλαιό. λλες κκλησίες προσχώρησαν σταδιακ στν μεταρρύθμιση κα ποδέχθηκαν τ ποκληθν Νέο μερολόγιο, τ ποο μερικο ποκαλον «διορθωμένο» ουλιανό, ν οσιαστικ πρόκειται γι τ παπικ Γρηγοριαν μερολόγιο, πο πρε τ νομά του π τν πάπα Γρηγόριο ΙΓ, ποος τ 1582 κανε τν λλαγ μερολογίου-Πασχαλίου στν Δύση, που κα κε στν ρχ πρξαν ντιδράσεις, σιγά-σιγ μως υοθετήθηκε π λους κα σχύει μέχρι σήμερα ς κοιν Ερωπαϊκ μερολόγιο.
μεταξ τν δύο μερολογίων χρονικ διαφορ τν 13 μερν, γι τν διόρθωση τς ποίας γινε κα λλαγή, συντελε τώρα, στε σ μεγαλύτερη κταση ν χουμε διάσπαση τς ορτολογικς νότητας π τν πρ τς Α ν Νικαί Οκουμενικς Συνόδου περίοδο, διότι τότε πρχε διαφορ στν ορτασμ μόνον το Πάσχα, ν τώρα διαφορ περιλαμβάνει λες τς ορτές, Δεσποτικς, Θεομητορικς κα μνμες γίων. νας π τος δύο βασικος λόγους πο συνεκλήθη Α Οκουμενικ Σύνοδος, κτς π τν καταδίκη τς αρέσεως το ρείου, ταν ν ποκαταστήσει τν νότητα στν ορτασμ το Πάσχα κα ν προσδιορίσει κα τν χρόνο ορτασμο του μ στρονομικ δεδομένα (αριν σημερία, πανσέληνος), στε ν μ συμπίπτει ορτασμός του μ τ βραϊκ Πάσχα. πόφαση ατ δυσκόλεψε τος μεταρρυθμιστς ν προχωρήσουν κα στν λλαγ το Πασχαλίου, διότι θ νέτρεπαν μφανς κανόνες κα ποφάσεις Οκουμενικς Συνόδου. Γι ατ φησαν θικτο τ Πάσχα, ν ορτάζεται κατ τ Παλαι μερολόγιο, κα ατς εναι λόγος πο ορτάζουμε τ Πάσχα π κοινο λοι ο ρθόδοξοι, γιατ δν θίγη ορτασμς το Πάσχα. τσι μως χουμε πολλς παραδοξότητες· υοθετήσαμε τ Νέο μερολόγιο, λλ χουμε κα τ Παλαι στν ορτασμ το Πάσχα. Γιορτάζουμε λες ο ρθόδοξες κκλησίες π κοινο τν νάσταση το Χριστο, λλ χωριστά, μ διαφορ δεκατριν μερν τ Χριστούγεννα, τ Θεοφάνεια, τν Κοίμηση τς Παναγίας κα λες τς μνμες γίων, λες δηλαδ τς κίνητες ορτς τν δώδεκα μηνν το τους. Κα ατ γίνεται γι πρώτη φορ στν στορία τς κκλησίας, να π τ βασικ γνωρίσματα τς ποίας εναι νότητα στ λατρεία, μαζ μ τν νότητα στν πίστη κα στν διοίκηση.
Περισσότερο πώδυνη εναι διάσπαση τς νότητας σ τοπικ πίπεδο. πειδ μερολογιακ λλαγ δν νταποκρινόταν σ ποιμαντικ νάγκη, δν προλθε δηλαδ π τ ποίμνιο, λλ πεβλήθη κ τν νω, γι ν πηρετήσει ξωεκκλησιαστικς σκοπιμότητες, πρξε σφοδρ κα δικαιολογημένη ντίδραση το κκλησιαστικο πληρώματος, πολλν ρχιερέων, ερέων, μοναχν κα λαϊκν μ συνέπεια ν δημιουργηθον διαιρέσεις κα διαστάσεις μεταξ πισκόπων κα τς ερς Συνόδου, μεταξ ερέων κα πισκόπων, μοναστηριν κα πισκόπων, μεταξ ερέων κα λαϊκν σ πίπεδο νορίας, κόμη κα μεταξ τν μελν τς δίας τς οκογενείας. Ποιός βάσκανος νος σοφίσθηκε ατν τν λλαγ κα κατέστρεψε σ μεγάλη κταση τν ορτολογικ νότητα τς κκλησίας κα σ τοπικ κα σ περτοπικ πίπεδο; Α ν Νικαί Οκουμενικ Σύνοδος ποκατέστησε τν νότητα μ τν κοιν ορτασμ το Πάσχα, κα τώρα γιατί κάποιοι κατέστρεψαν ντισυνοδικ κα ντικανονικ σ μεγαλύτερη κταση ατ τν νότητα; Δν θ πάρξει κάποια λλη Σύνοδος πο θ παναφέρει τν νότητα κα τν ερήνη, θ θεραπεύσει τ τραύματα πο προκάλεσε μονομερής, ντισυνοδική, χωρς πανορθόδοξη πόφαση, μερολογιακ μεταρρύθμιση το 1924; Κοντεύει ν συμπληρωθε νας αώνας κα τ τραμα στν νότητα παραμένει. Φροντίζουμε ν νωθομε μ τος αρετικος Παπικούς, Προτεστάντες, Μονοφυσίτες, χωρς ν ποκηρύξουν τς αρέσεις τους, κα μένουμε χωρισμένοι π τος δελφούς μας το Πατρίου μερολογίου, μ τος ποίους δν χουμε καμμία διαφορ σ θέματα πίστεως.
2. πανορθόδοξη πόφαση το 1904: Εναι δύνατο ν λλάξει τ μερολόγιο. «Οκ ξν περ τοτοκαινοτομσαι»
Εναι πολ πικρ στορία τς μερολογιακς μεταρρύθμισης κα -χουν γραφ γι ατν πλθος πολὺἄρθρων κα βιβλίων, μ λληλοσυγ-κρουόμενη κα λληλοαναιρούμενη πιχειρηματολογία, στε ν φαίνεταιδύσκολο κατ ρχν ν βγάλει κανες κρη γι τ πο βρίσκεται τ δίκαιο. Πολ πλ κα σύντομα πορεία το πράγματος κατ τν 20 αώνα χει ς ξς:
Σ πιστημονικος κύκλους στν ρθόδοξη νατολή, λλ κα σ δυτικίζοντες κα κκοσμικευμένους κύκλους κκλησιαστικν γετν, ρχισε ν συζητεται τ θέμα περ τ τέλος το 19ου αἰῶνος, χωρς καμμία ερύτερη πήχηση στ σύνολο το κλήρου κα στος λαϊκούς. Γι πρώτη φορ θεσε πισήμως τ θέμα πατριάρχης ωακεμ Γ στν γνωστ πατριαρχικ κα συνοδικ γκύκλιο το 1902, πρς τος προκαθημένους τν ατοκεφάλων κκλησιν. Πρόκειται γι γκύκλιο πο πιχειρε ν λλάξει τν αστηρ παραδοσιακ θέση τν ρθοδόξων πέναντι στος πεσχισμένους Χριστιανος τς Δύσεως, ποία πάντως δν πέρασε πανορθοδόξως μέχρι σήμερα· πιχειρεται τώρα μ τν γγίζουσα Σύνοδο τς Κρήτης κα μ νατροπ βέβαια τς προηγουμένης συνοδικς κα πατερικς παραδόσεως. γκύκλιος φαίνεται ν τηρε σες ποστάσεις πέναντι τν δύο πλευρν, ατν δηλαδ πο πιθυμον τν λλαγ το μερολογίου κα ατν πο ντιτίθενται σ ατή, καταλήγει μως μ τν σωστ πισήμανση τι ποιαδήποτε πόφαση πρέπει ν εναι κοιν λων τν ρθοδόξων· «διαμείψασθαι πρς λλήλας τς γίας ρθοδόξους κκλησίας σχετικς νακοινώσεις, να κα περ τούτου διαμορφωθ κοινν ν ατας φρόνημα, μία δ γνώμη κα πόφασις τς καθόλου ρθοδόξου κκλησίας»[1]. οδέτερη στάση τς γκυκλίου δν παλλάσει τς εθύνης οτε τν πατριάρχη, οτε τος συνοδικούς, διότι προέβαλαν πρς συζήτηση κα πίλυση να θέμα, γι τ ποο δν πρχε καμμία ποιμαντικ κα κκλησιαστικ νάγκη, λλ λλες σκοπιμότητες, πολιτικές, οκονομικές, διαχριστιανικές, νωθεν πιβαλλόμενες. Ατ προκύπτει λοφάνερα π τς παντήσεις τν ατοκεφάλων κκλησιν, πο εναι στ σύνολό τους αστηρ ρνητικές. Μνημονεύουμε τν κατακλεδα τς π το σχετικο θέματος παντήσεως τς κκλησίας τς Ρωσίας, ποία πισημαίνει τς διαιρέσεις κα τν ταξία πο πρόκειτο ν προκληθον, χωρς ν πάρχει κάποια κκλησιαστικ νάγκη: « τοιαύτη γρ μεταβολή, ς διασαλεύουσα τν νέκαθεν κα πολλάκις καθαγιασθεσαν π τς κκλησίας τάξιν, συνεπήγετο ν ναμφιβόλως διασαλεύσεις τινς κα ν τ κκλησιαστικ βί, ν ν τ προκειμέν περιπτώσει τοιαται διασαλεύσεις οδεμίαν αυτας ερίσκουσιν παρκ δικαιολογίαν οτε ν τ ποκλειστικ ρθότητι τς προτεινομένης μεταρρυθμίσεως οτε ν ριμασάσ τινι κκλησιαστικ νάγκ»[2]. Στ διο πνεμα κα κκλησία τς Ρουμανίας: « ερ Σύνοδος τς γίας Ατοκεφάλου ρθοδόξου Ρουμανικς κκλησίας φρονε κα ξαιτεται να μένωμεν ες περ ερισκόμεθα σήμερον· πειδ εναι δύνατον ν μ θίξωμεν τς κανονικς διατάξεις, ἐὰν θέλομεν σκεφθ περ μεταβολς τινος μεταρρυθμίσεως το ουλιανο μερολογίου, μεθ ο ρθόδοξος κκλησία ζ π τοσούτου χρόνου κα ν μ ασθανθ στενοχωρίαν. κτς τούτου οτε δι το δακτύλου δν πιτρέπεται μν ν θίξωμεν τς πηρχαιωμένας ποφάσεις, ατινες ποτελοσι τν μετέραν κκλησιαστικν δόξαν»[3].
Εναι πάντως πρς τιμν κα το πατριάρχου ωακεμ κα τν συνοδικν ρχιερέων τς κκλησίας Κωνσταντινουπόλεως τι, μετ τς ρνητικς παντήσεις τν τοπικν κκλησιν, χι μόνον κλεισαν τ θέμα, λλ κα κτιμον τι δν εναι δυνατν ν γίνει ποιαδήποτε λλαγ στ θέμα το μερολογίου κα Πασχαλίου:«Οκ ξν περ τοτο καινοτομσαι». Πόσο θ εχόμασταν δια στάση ν τηρετο π τ Οκουμενικ Πατριαρχεο σήμερα κα στ θέμα τς παναιρέσεως το Οκουμενισμο κα τς συμμετοχς μας στ λεγόμενο «Παγκόσμιο Συμβούλιο κκλησιν», γι τ ποα πάρχει συνεχς κα μεγάλη ντίδραση πολλν κκλησιν, μερικς π τς ποες καλς πραξαν κα ποχώρησαν, λλες δ τ εχαν ποφασίσει κα νέστειλαν τν ποχώρηση μετ π πιέσεις κα πειλές! Καμμία πειλ οτε πίεση τότε, λλ γι ν μ διασπασθε νότητα σύμπλευση πρς τος διαφωνοντες. Γράφει ς νταπάντηση πρς τς ατοκέφαλες κκλησίες τ 1904 δι το πατριάρχου ωακεμ Γ κα τν συνοδικν ρχιερέων κκλησία Κωνσταντινουπόλεως: «Περ δ το καθ μς μερολογίου τοιαύτην χομεν γνώμην· αδέσιμον εναι κα μπεδον τ π αώνων μν δη καθωρισμένον, κεκυρωμένον δ τ διηνεκε τς κκλησίας πράξει Πασχάλιον... ς οκ ξν περ τοτο καινοτομσαι»[4].
Εναι λοιπό, σεβαστ κα δραο, δηλαδ μετακίνητο, (αδέσιμον κα μπεδον) τ Πάτριο παραδεδομένο μερολόγιο κα εναι δύνατη ποιαδήποτε μερολογιακ λλαγ κα καινοτομία: «ς οκ ξν περ τοτο καινοτομσαι». Οσιαστικς πρόκειται γι πανορθόδοξη πόφαση, φο συμφωνον λες ο κκλησίες, εναι σύμψηφες, ς πρς τ τι εναι δύνατη μερολογιακ μεταρρύθμιση. Δν χρειάζετο τίποτε λλο π τ ν τηρηθε ατ πανορθόδοξη πόφαση, κα ν κλείσει τ θέμα, πότε θ ποφεύγονταν λες ο διαιρέσεις κα τ τραύματα στν νότητα το κκλησιαστικο σώματος. Στς ρχς το 20ο αἰῶνος κκλησία βγαινε λώβητη π τν πίθεση το Πονηρο.
3. Μονομερής, ντισυνοδικ κα πραξικοπηματικ νέργεια το πατριάρχου Μελετίου Μεταξάκη κα το ρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου
Δυστυχς ατ δν κράτησε γι πολύ, διότι τ κκλησιαστικ πράγματα τς ρθοδόξου κκλησίαςναστάτωσε κα νατάραξε μία πολυτάλαντη, σχυρή, λλ κα γι ατ πολ πικίνδυνη προσωπικότητα, Μελέτιος Μεταξάκης, ναλαβν ψηλ κκλησιαστικ ξιώματα σ τέσσερις ατοκέφαλες κκλησίες, σπάνιο καμοναδικ φαινόμενο στν στορία τς κκλησίας, πως σπάνια κα μοναδικ εναι κα ζημία πο προκάλεσεστν νότητα τς κκλησίας κα διος κα δι τν διαδόχων του πατριαρχν στν Κωνσταντινούποληθηναγόρα κα Βαρθολομαίου, πο βαδίζουν στ χνη του. Μητροπολίτης Κιτίου στν Κύπρο (1910-1918), μητροπολίτης (=ρχιεπίσκοπος) θηνν (1918-1920), οκουμενικς πατριάρχης ς Μελέτιος Δ (1921-1923) κα πατριάρχης λεξανδρείας ς Μελέτιος Β (1926-1935). Τν εκολη κα πολλς φορς παράνομη κα ντικανονικ ναρρίχησή του σ πατα κκλησιαστικ ξιώματα κα δι ατν τν κθεμελίωση τν παραδόσεων τς κκλησίας, πολλο ποδίδουν ες τ τι το μεγαλομασόνος 33ου βαθμο. Δν γνοομε τς προσπάθειες τν Οκουμενιστν σ κκλησιαστικος κα πανεπιστημιακος κύκλους ν τν προβάλουν ς μεγάλη κα σημαντικ κκλησιαστικ προσωπικότητα μ ρθρα, μελέτες κα συνέδρια, ργανούμενα μέχρι κα τν προσφάτων μερν μας. σα μως παινετικ κα ν επωθον, κα σες νέργειές του, μερικς πράγματι σημαντικές, κα ν ξαρθον, συνολικ προσφορά του εναι ρνητική, διότι προκάλεσε σχίσματα, διαιρέσεις, ντιγνωμίες, συγκρούσεις μέσα στν κκλησία, διαίτερα μ τν μερολογιακ μεταρρύθμιση, κα ς γνωστν εναι ναντίρρητο τ πόφθεγμα «κ το καρπο τ δένδρον γινώσκεται». ς ντίβαρο στος παίνους γι τν Μεταξάκη προτείνουμε ν διαβάσουν ο ποστηρικτές του σα λέγει περ ατο μία μεγάλη σιακ μορφ τς κκλησίας μας, Γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος, τ ποα παρουσιάσαμε σ πρόσφατο ργο μας[5], κα λάχιστα π τ πάμπολα πο χουν γράψει ναντίον του πιφανες λλες κκλησιαστικς μορφές, στς ποες θ ναφερθομε.
Δν θ μπομε σ λεπτομέρειες γι τ πς πανλθε συζήτηση γι τ μερολόγιο κα τ Πασχάλιο. Τν πανέφερε Μεταξάκης ς πανίσχυρος μητροπολίτης θηνν, που τν ναβίβασε μεσουρανν τότε στ πολιτικ στερέωμα τς λλάδος συντοπίτης κα φίλος του λευθέριος Βενιζέλος· παρ τατα δν μπόρεσε ν τν πιβάλει τότε παρ ργότερα, ς πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, συνεργασθες μ τν ρχιεπίσκοπο θηνν κα πανεπιστημιακ καθηγητ Χρυσόστομο Παπαδόπουλο, ποος, σημειωτέον, πρν γίνει ρχιεπίσκοπος εχε γνωματεύσει ς μέλος εδικς πιτροπς τ 1919 τι « μεταβολ το ουλιανο μερολογίου, μ προσκρούουσα ες δογματικος κα κανονικος λόγους, δύναται ν γίν μετ συνεννόησιν μετ πασν τν λοιπν ρθοδόξων Ατοκεφάλων κκλησιν, δίως μετ το Οκουμενικο Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, ες κα θ το νάγκη ν νατεθ, πρωτοβουλία πάσης σχετικς νεργείας»[6].
συνεννόηση ατή «μετ πασν τν λοιπν ρθοδόξων Ατοκεφάλων κκλησιν» οδέποτε γινε, διότι σαν λες σχεδν ντίθετες. μεταρρύθμιση το μερολογίου γινε μονομερς κα πραξικοπηματικς π τν Κωνσταντινούπολη κα τν θήνα, τς ποες κολούθησε κα Κύπρος. ς πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως συνεκάλεσε Μελέτιος τ γνωστό «Πανορθόδοξο Συνέδριο» τς Κωνσταντινούπολης τ 1923 (10 Μαΐου - 8 ουνίου), στ ποο πάντως δν λαβαν μέρος λες ο ρθόδοξες κκλησίες, κα κυρίως ο περισσότερες πέρριψαν τς ποφάσεις του γι τν λλαγ το μερολογίου. Στν «Πατριαρχικ πιστολή» πο στειλε «Πρς τος Μακαριωτάτους κα Σεβασμιωτάτους Προέδρους τν γίων ρθοδόξων κκλησιν λεξανδρείας, ντιοχείας, εροσολύμων, Σερβίας, Κύπρου, λλάδος κα Ρουμανίας» (3 Φεβρουαρίου 1923), μ τν ποία παρακαλοσε ν ποστείλουν να δύο ντιπροσώπους στ Συνέδριο, πο ρχικς νόμαζε «πιτροπή», συνδέει τν μερολογιακ μεταρρύθμιση μ τ ατημα τς παγχριστιανικς νότητος, ξομοιώνοντας ρθοδόξους κα αρετικος κα νισχύοντας τσι τ οκουμενιστικ νοίγματα τν δύο προηγουμένων πατριαρχικν γκυκλίων το 1902 κα το 1920. Γράφει: «Δι τοι τοτο κα πανταχόθεν κφέρεται εχ κα παράκλησις πρς τν κκλησίαν, πως ξευρεθ τρόπος πικρατήσεως νς κα μόνον μερολογίου ν τε τος κοσμικος κα τος θρησκευτικος, ο μόνον πρς ρμονίαν ατο τούτου το ρθοδόξου πρς αυτν ς τε πολίτην κα χριστιανόν, λλ κα πρς ξυπηρέτησιν ν γε τούτ τ μέρει τς παγχριστιανικς νότητος πάντων τν πικαλουμένων τ νόματι Κυρίου, ορταζόντων τν ατν μέραν τν Γέννησιν ατο κα τν νάστασιν»[7]. Τ δια πανέλαβε κα κατ τν ναρκτήριο λόγο του κατ τν πρώτη μέρα τν ργασιν το «Πανορθοδόξου Συνεδρίου» (10 Μαΐου 1923). Προσπαθώντας ν νατρέψει τν προηγούμενη πανορθόδοξη πόφαση, τι δν εναι δυνατν ν πάρξει ποιαδήποτε λλαγ στ μερολόγιο, πως τν ξέφρασε πατριάρχης ωακεμ Γ στν νταπάντησή του πρς τς τοπικς ρθόδοξες κκλησίες, «ς οκ ξν περ τοτο καινοτομσαι», πικαλεται τ γεγονς τι «τ ρθόδοξα κράτη ς π συνθήματος νς χώρησαν ες τν δι νόμου ντικατάστασιν το παλαιο μερολογίου δι το νέου», πομένως πρέπει κα ο κκλησιαστικς ρχς ν πράξουν τ διο, στε ο πιστο ν κολουθον τ διο μερολόγιο κα στν κοσμικ κα στν θρησκευτικ βίο. Συσκοτίζοντας δ περισσότερο τ πράγματα μφανίζεται κα ς ντιπαπικός, ν προσπαθε ν εσαγάγει τ παπικ Γρηγοριαν μερολόγιο, λέγοντας τι τν νότητα στν ορτασμ το Πάσχα, πο διατηρήθηκε π δεκατρες αἰῶνες, μετ τν Α Οκουμενικ Σύνοδο, τήν «διέσπασεν πρ τριν κα μίσεως αώνων μονομερς πόφασις το ρχηγο μις Μεγάλης Χριστιανικς κκλησίας», ννοώντας τν μερολογιακ μεταρρύθμιση το 1582 π τν πάπα Γρηγόριο ΙΓ´, κα τι τώρα λθε ρα «τς κ νέου ποκαταστάσεως τς νότητος τν Χριστιανν τουλάχιστον ν τ σημεί τούτ»[8]. σύγγνωστη πιπολαιότητα κα διακρισία, ποία οτε τν νότητα στν ορτασμ το Πάσχα πέτυχε μ τος λλους Χριστιανούς, φο τ Πασχάλιο ρυθμίζεται π τ βάσει το Πατρίου ουλιανο μερολογίου, λλ προκάλεσε νέες διαιρέσεις μέσα στ σμα τς κκλησίας, στ σμα τν ρθοδόξων, μ τν κκλησιαστικ ποδοχ το Νέου μερολογίου, ποία εχε κα χει ς συνέπεια μεταξ τν τοπικν ατοκεφάλων κκλησιν ν ορτάζονται τ Χριστούγεννα, ο Θεομητορικς ορτς κα ο μνμες τν γίων μ διαφορ δεκατριν (13) μερν, ν πέλθει δ μεγάλη ναταραχ μεταξ τν πιστν, κόμη κα στ πλαίσια τς διας τς οκογενείας, κα ν δημιουργηθον ενοϊκς καταστάσεις γι τν δημιουργία στ συνέχεια σχισμάτων πο διατηρονται μέχρι σήμερα. τσι στόχος το Μεταξάκη γι παγχριστιανικ ορτασμ τν δια μέρα τς Γεννήσεως το Χριστο κα τς ναστάσεως το Κυρίου χι μόνον δν πέτυχε, λλ τραυμάτισε τν λειτουργικ νότητα τν ρθοδόξων κατ τν ορτ τν Χριστουγέννων, τν Θεομητορικν ορτν κα τν ορτν τν γίων.
Τό «Πανορθόδοξο Συνέδριο» το Μεταξάκη τελικς ποφάσισε ν «διορθωθε» τ ουλιαν μερολόγιο μ τν φαίρεση 13 μερν, οσιαστικς δηλαδ ν γίνει δεκτ τ Γρηγοριανό, κτς τς ορτς το Πάσχα πο μένει μετακίνητη. Γι τν φαίρεση τν 13 μερν ρίσθηκε κατ ρχν ν ριθμηθε κτωβρίου το 1923 ς 14 κτωβρίου, ο δ ορτς τν παραλειπομένων ορτν ν ορτασθον φ παξ τν 14η κτωβρίου κα φεξς πως ρίσει ρχιερες τς παρχίας[9].
Παρ τατα οδεμία ρθόδοξη κκλησία προχώρησε στν φαρμογ ατς τς ποφάσεως, οτε δια Κωνσταντινούπολη, μέχρις του νεργοποιήθηκε δυναμικ κα ποφασιστικ «συνεταρος» το Μεταξάκη, πως τν ποκαλε πιφανς κα διακεκριμένος εράρχης το Οκουμενικο Πατριαρχείου, μητροπολίτης Κασσανδρείας Ερηναος, δηλαδ τότε ρχιεπίσκοπος θηνν Χρυσόστομος Παπαδόπουλος. Σ συνεννόηση μ τ Οκουμενικ Πατριαρχεο ποφασίσθηκε κα νακοινώθηκε πρς τος ρχιερες κα τν δύο δικαιοδοσιν, τι 10η Μαρτίου το 1924 θ λογισθε κα θ νομασθε 23η, χωρς μεταβολ το Πασχαλίου.
4. ντίδραση κατ το μερολογιακο πραξικοπήματος
α) Πατριάρχης λεξανδρείας Φώτιος: Μόνον Πανορθόδοξη Σύνοδος εναι ρμόδια ν ποφασίσει.
Ο ντιδράσεις πρξαν σεισμικς λλ κα ναμενόμενες. Πολλς κκλησίες ντέδρασαν, πως κα πολλο εράρχες, ερες, μοναχο κα λαϊκο κα διαίτερα τ γιον ρος. πατριάρχης λεξανδρείας Φώτιος σ παντητική του πιστολ πρς τν ρχιεπίσκοπο θηνν κα μετ π συνοδικ πόφαση το γράφει τι δν πρχε καμμία νάγκη γι τν διόρθωση το μερολογίου τς ρθοδόξου κκλησίας, κα ες ατ συμφωνον κα ο λοιπο προκαθήμενοι τν ποστολικν κα ρχεγόνων κκλησιν τς νατολς, δηλαδ ο πατριάρχες ντιοχείας Γρηγόριος, εροσολύμων Δαμιανς κα Κύπρου Κύριλλος, ο ποοι πρότειναν «συγκρότησιν συνόδου πασν τν γιωτάτων κκλησιν το Θεο, μόνης δυναμένης ρμοδίως κα ριστικς ποφήνασθαι». Δν ποκρύπτει τν λύπην του, διότι ποκρούσθηκε δελφικ σύσταση τεσσάρων ποστολικν θρόνων ν μ προχωρήσει «διόρθωσις» το μερολογίου, τ ποο εναι ν χρήσει χι μόνο στν κκλησία τς λλάδος λλ σ λη τν ρθόδοξη κκλησία. Θεωρε ς πρόφαση κα δικαιολογία τν συναίνεση το Οκουμενικο Πατριαρχείου, διότι λοι γνωρίζουν «ν οἵᾳ νν τελε καταστάσει γιώτατος ποστολικς κα Πατριαρχικς θρόνος, πωρφανισμένος μν τ πολλά, κρίμασιν ος οδε Κύριος, πωρφανισμένος δ το πλείστου, να μ λέγωμεν παντς το ποιμνίου, γυμνς δ κα πάσης τς προτέρας δυνάμεως κα χρήζων ατς συγκροτήσεως ν τ νέα καταστάσει κα πανθομολογουμένως π περιπετείας διατελν θλιβερωτάτας»[10].
νωρίτερα μετ τν λήξη κα τς ποφάσεις το «Πανορθοδόξου Συνεδρίου» ατς πατριάρχης Φώτιος γράφοντας πρς τν θηνν Χρυσόστομο (ριθ. Σ. Πρωτ. 2664/1/14.8.1923) λέγει τι π τν Κωνσταντινούπολη μ ζλο «ο κατ πίγνωσιν» κσφενδονίσθηκαν ποφάσεις π ζημί λης τς κκλησίας, κα μ ρπακτικ ρμ αώνιοι χθρο βυσσοδομον ναντίον τς γιωτάτης μητρς τν κκλησιν, ννοώντας τς δυσμενες πιπτώσεις τς μερολογιακς μεταρρύθμισης στ προσκυνηματικ καθεστς τν γίων Τόπων»[11
β) μητροπολίτης Κασσανδρείας Ερηναος: λλόδοξες κκλησίες κα μυστικς ταιρεες πίσω π τνΜελέτιο Μεταξάκη.
σοβαρός, συνετς κα πιφανς μητροπολίτης Κασανδρείας Ερηναος, ν ερίσκετο κόμη π τνδικαιοδοσία το Οκουμενικο Πατριαρχείου, πρ τς παραχωρήσεως δηλαδ τ 1928 τν λεγομένων «ΝέωνΧωρν» πιτροπικς στν κκλησία τς λλάδος, γράφει πιστολ σ φίλο του ερομόναχο στς Καρυς τοῦἉγίου ρους τν 1/14 Μαΐου 1924, στν ποία κθέτει πς ντέδρασε στν μεταρρύθμιση τςΚωνσταντινούπολης κα τς θήνας. Το λέγει τι στν Γενικ Διοικητ το γίου ρος πο δωσε ντολ κ μέρους τς Κυβερνήσεως δι γγράφου ν φαρμοσθε λλαγ το μερολογίου πήντησε τι «ν τοσούτ σοβαρος ζητήμασιν, ν ος διακυβεύεται τ κρος ποστολικν κα Συνοδικν κανόνων δυνατομεν ν συμμορφωθμεν πρς συστάσεις κοσμικν». Στ Οκουμενικ Πατριαρχεο, πίσης, τ ποο μ γκύκλιό του τς 27ης Φεβρουαρίου 1924 διέτασσε ν φαρμοσθε λλαγ το μερολογίου κα χαρακτήριζε «τ κατ τ θέρος το 1923 συνελθν ν Κωνσταντινουπόλει π τν προεδρίαν το Μεταξάκη καταφανς ντορθόδοξον Συνέδριον ς Πανορθόδοξον, γνωστο ντος τι οδες τν ρθοδόξων Πατριαρχν τς νατολς πεδέξατο ν συμμετάσχη ατο», στειλε κτενέστατη πιστολ γι ν ποδείξει τος κινδύνους πο διατρέχει γαλήνη τς κκλησίας, λόγ τς φαρμογς το νέου μερολογίου σ τόσο δύσκολους καιρούς. Προσέθετε δ κα τ ξς γι τν Μεταξάκη: «χαρακτηρίσαμεν δ πρεπόντως τ ντορθόδοξα σχέδια κα νεργείας το κακ τ μοίρ δι μέσου τοσούτων παρανομιν νελθόντος τν Οκουμενικν θρόνον Μεταξάκη, στις νυχθημερν εργάζετο, να κλονίση τ σάλευτα θεμέλια τς ρθοδοξίας, τοι τς ποστολικς κα Συνοδικς παραδόσεις κα διατάξεις· πιπροσθέτως τι δν πρέπει ν παρασύρηται τ Οκουμενικν Πατριαρχεον π τν εσηγήσεων το θηνν, ποος χει κα ποστολν ν φαρμόσ τ ντορθόδοξον πρόγραμμα το συνεταίρου του Μεταξάκη πρς πικράτησιν τς πιστίας»[12].
ατς μητροπολίτης Ερηναος, ς μέλος πλέον τς εραρχίας τς κκλησίας τς λλάδος, πέβαλε βαρυσήμαντο «πόμνημα πρς τν Σύνοδο τς εραρχίας» πο συνεκλήθη στς 14.6.1929, στ ποο καταφέρεται μ πολλ αστηρότητα ναντίον το Μελετίου Μεταξάκη. Γράφει ες ατ τι τ πνεμα τν νεωτερισμν κα τς νταρσίας ναντίον τν καλς χόντων στν νατολικ ρθόδοξη κκλησία νσαρκώθηκε στ πρόσωπο το μοιραίου Πατριάρχου Μελετίου Μεταξάκη, ποος υοθετώντας σα σποραδικς γράφονται σ περιοδικ κα φημερίδες, νάλογα μ τ τ ρέσει σ κάθε δημοσιογράφο, «κα κανοποιν μαρτωλς θελήσεις κα διοτελες πιθυμίας λλοδόξων κκλησιν κα μυστικν ταιρειν», ο ποες κανοποίησαν τν τυφλ φιλοδοξία του κα τν βοήθησαν ν νέλθει στ πατα ξώματα τοπικν κκλησιν, συνεκάλεσε τ τιτλοφορούμενο Πανορθόδοξο Συνέδριο, στν λήθεια μως ντορθόδοξο, στν Κωνσταντινούπολη τν Μάϊο το 1923, που νάμεσα σ λλες ποφάσεις ντικατέστησε τ κκλησιαστικ ουλιαν μερολόγιο μ τ Γρηγοριανό, γνοώντας λες τς σχετικς παγορεύσεις. ναφέρεται κα στς λλες ντορθόδοξες ποφάσεις το Συνεδρίου πο τς χαρακτηρίζει καινοτομίες κα διερωτται: «Ποον δικαίωμα εχεν πηλυς οτος, νευ τς γνώμης τν π μέρους μητροπολιτν το Οκουμενικο Θρόνου, ν συγκαλέσ Πανορθόδοξον Συνέδριον; Κα κατ ποον νόμον κανόνα ρχηγς μις π μέρους κκλησίας πεφάσισε τν κύρωσιν ποφάσεως λων τν Πατριαρχν τς νατολς, γενομένης ν τ π τν ξεχόντων μετ τν λωσιν τς Κων/πόλεως, Εκκλησιαστικ στορί Πατριαρχν ερεμίου το Β Κων/πόλεως, το λεξανδρείας Μελετίου Πηγ, το ντιοχείας ωακεμ κα εροσολύμων Σωφρονίου, π το ζητήματος το μερολογίου κα Πασχαλίου; πιτρέπεται κύρωσις ποφάσεως μείζονος δικαστηρίου π λάσσονος; Δικαιοται τ Πρωτοδικεον, λόγου χάριν, ν νατρέψ πόφασιν φετείου;». Ο καινοτομίες το Μεταξάκη πομάκρυναν τος πλοϊκος πιστος π τν κκλησία κα ρήμωσαν τος ναος τς παίθρου, λλ κα διήρεσαν κα χώρισαν μεταξύ τους τς τοπικς ατοκέφαλες κκλησίες πο σαν μ ζηλευτ τρόπο νωμένες στν λατρεία κα ξύμνηση το Θεο. Γι πρώτη φορά, λέγει, γίναμε λοι μάρτυρες το θλιβερο γεγονότος ν γιορτάζει ρθόδοξη Ρουμανικ κκλησία τ Πάσχα πέντε Κυριακς νωρίτερα π τς λλες ρθόδοξες κκλησίες κατ τ παρν τος (1929). Κα ατν τν καταπάτηση τς νότητας στν ορτασμό τς λαμπροφόρου ναστάσεως το Κυρίου τν πλήρωσε πολ κριβά, γιατ ποσχίσθηκαν περ τ 8 ν λ κατομμύρια Ρουμνοι, κυρίως στν Βεσσαραβία, πο γιόρτασαν τ Πάσχα κατ τ ρχαο καθεστς τς ρθοδόξου κκλησίας.[13]
Σημαντικώτερη εναι νέργεια στν ποία προέβη μητροπολίτης Κασσανδρείας μαζ μ τος μητροπολίτες Δρυϊνουπόλεως κα Δημητριάδος. Στν συνεδριάζουσα εραρχία τς κκλησίας τς λλάδος στς 4 ουλίου το 1929 πέβαλε στορικ ντως καταγγελία κα πρόταση γι τν προσωριν διευθέτηση το μερολογιακο ζητήματος. Ες ατν θετε κάποιους ρους, ο ποοι, πράγματι, ν γίνοντο δεκτοί, θ ποφεύγονταν ο διαιρέσεις κα τ σχίσματα. Σ ντίθεση περίπτωση ξέφραζαν τν διαμαρτυρία τους γι τν ντικανονικότητα τν τελεσθέντων κα πεφυλάσσοντο ν τ καταγγείλουν «νώπιον τς θσσον βράδιον συγκληθησομένης μεγάλης Πανορθοδόξου Συνόδου». Τ σπουδαο ατ κείμενο τ παραθέτουμε λόκληρο σ ποσημείωση[14].
γ) σιος Γέροντας Γαβριλ Διονυσιάτης κα τ γιον Όρος
είμνηστος Γέροντας Γαβριλ Διονυσιάτης ναφέρεται παινετικ στν τρόπο μ τν ποο Κασσανδρείας Ερηναος ντιμετώπισε τν μερολογιακ μεταρρύθμιση κα στν παρχία του, στν Χαλκιδική, κα ναντι τν γιορειτν πο ζητοσαν τν γνώμη του. Γράφει τι τ «θρησκευτικ ζητήματα λύονται κα ρυθμίζονται δι τς πειθος κα καλωσύνης κα οχ δι τς βίας κα δυναστείας». Κα συνεχίζει: «Τραν πόδειξις τούτου εναι στάσις τς Χαλκιδικς ες τ ζήτημα το μερολογίου, παρ λον τι εναι συνδεδεμένη γεωγραφικς μ τ γιον ρος, ν τούτοις δν πάρχει Παλαιοημερολογιτισμς ν ατ καθ λην τν κτασίν της, μόνον 15 οκογένειαι εναι μ τ παλαιν ες τ χωρίον Νικήτη, κα αται ξυπηρετοντο π ερέως τς Μητροπόλεως κα μόνο π διετίας πέκτησαν διον φημέριον. Τοτο δ φείλεται ες τν τότε Μητροπολίτην Κασσανδρείας είμνηστον Ερηναον, πολαμβάνοντα μεγάλης τιμς κα πολήψεως παρ τ κλήρ κα λα ατς ς κα παρ τος γιορείταις μοναχος. τε γένετο λλαγή, τρεξαν κα τν συνεβουλεύθησαν ο ς νω κα τν δύο Μητροπόλεων το Νομο, ς κα ο μοναχο τν Μετοχίων κα τν ρώτων τ ν κάμωμεν Σεβασμιώτατε; Τος πήντα μ τν γλσσαν το Παύλου. ντολν Θεο δν χω π ατο, καθότι δν γένετο ς πρεπε δι ατ κα εμαι διχασμένος. Θεωρητικς εμαι μ τ παλαιόν, πρακτικς δ μ τ νέον, τ παλαιν σέβομαι ς νωμένον μ τ ζων τς κκλησίας π αἰῶνας, λλ δ μο πιτρέπεται ν παρακούσω τς κκλησίας κα θ κολουθήσω τ νέον. Σες κάμετε, πως σς φωτίση Θεός, δν σς λέγω τίποτε λλο, εμ τι δν θ νεχθ χωρισμόν σας π τν Μητρόπολίν σας κα τν Μητροπολίτην σας. Το λεγον τι τ γιον ρος δήλωσεν τι δν θ δεχθ τ νέον. ρθς, τος επεν· τν στάσιν τν Πατέρων γκρίνω καλν κα πιστεύω τι κα κκλησία θ τν δεχθ, διότι ο μοναχο πρέπει ν κολουθον τν κρίβειαν ες τ κκλησιαστικ κα τν ρχαίαν τάξιν. Τ μερολόγιον τος λεγε δν εναι δόγμα οτε κανν τς κκλησίας, εναι ζήτημα τάξεως, κα δι ατ θ κολουθήσω τν πόφασιν τς κκλησίας. Μετ μετέπεισεν λους κα τν κολούθησαν ς νωτέρω επομεν. ταν μως συνλθεν εραρχία τ 1931 δι τ μερολογιακν ζήτημα, τέθη π κεφαλς τν θελόντων παναφορν το Παλαιο. ψήφισαν κα παρ λίγον ν τ πιτύχη· π 61 ρχιερέων, ο 28 ψήφισαν πρ τς παναφορς το Παλαιο κα 33 πρ τς διατηρήσεως το νέου»[15].
Γέροντας Γαβριλ Διονυσιάτης δν παραλείπει ν μς ξηγήσει κα τν στάση το γίου ρους πέναντι στν λλαγ το μερολογίου, γι τν ποία γράφει τ ξς: «Κατ τατα κκλησία σφαλε κατ τν γνώμην γκύρων κύκλων, ποφασίσασα μονομερς τν λλαγν το μερολογίου κα ορτολογίου, ξ ο παρουσιαζόμεθα σήμερον διηρημένοι κκλησιαστικς ο ρθόδοξοι πρς σκανδαλισμν τν ελαβεστέρων πιστν, κα χλεύην παρ τν λλοπίστων. Τ γιον ρος, πιστν ες τν παράδοσιν τς κκλησίας, πεδοκίμασε τν μονομερ ταύτην πόφασιν κα λλαγν ς πρωτοφαν ες τν μακραίωνα τάξιν τς ρθοδόξου κκλησίας μας κα μετ το προσήκοντος σεβασμο δήλωσε πρς τ Οκουμενικν Πατριαρχεον, τι δν θ φαρμόσ τ νέον μερολόγιον κα ορτολόγιον κα θ μμείν κραδάντως ες τν νέκαθεν τάξιν κα τ ουλιανν μερολόγιον, χωρς ν ποστ κκλησιαστικς π τς Μητρς κκλησίας κα διετύπωσε πρς ατν εσεβάστως τν γνώμην του κα τν εχν πως γαθυνομένη συγκαλέσ Πανορθόδοξον Σύνοδον πρς ρύθμισιν το ζητήματος. Τν πόφασιν ταύτην πέγραψαν κα πεδέχθησαν α δεκαεννέα ερα Μοναί, κα μόνον το Βατοπαιδίου δήλωσεν τι πειθαρχοσα ες τν πόφασιν τς κκλησίας, φήρμοσε κα θ κολουθήσ τ νέον μερολόγιον. π ατο ερ Κοινότης, πιεικς κρίνουσα τν στάσιν της, κα να μ προσκρούσ ες τν Μητέρα Μεγάλην το Χριστο κκλησίαν, νέχθη τν χωρισμν ς νέχθη κα κείνη τν στάσιν της ν προκειμέν, φήσασα τ περαιτέρω ες τν ρθοφροσύνην κα τν φιλαδελφίαν τν Πατέρων τς Μονς ταύτης, ποία κα πεκράτησε μετ πεντήκοντα τη κα πανλθε κα γεραρ ατη Μον ες τ παλαιν μερολόγιον, κα οτως τ γιον ρος σύσσωμον μμένει ες τν παλαιν τάξιν τς κκλησίας, χωρς μως κα ν ποσχισθ ξ Ατς, εχόμενον τ δομήτορι Θε, πως ρ ν καιρ τν διχασμν κα πανέλθ παλαι τάξις, να ν ν στόματι κα μι καρδί δοξάζεται τ πανάγιον Ατο νομα φ πάντων τν ρθοδόξων»[16].
δ) γιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς: Κωνσταντινούπολη μοντέρνα κα ντιπατερική. Δν θ κολουθήσουμε.
διος σιος Γέροντας Γαβριλ Διονυσιάτης, κ τν μεγάλων γιορειτικν μορφν το 20ο αἰῶνος, μςπαραδίδει, ς ατήκοος μάρτυς, σα σοφ κα ξιοπρόσεκτα επε γι τ θέμα το μερολογίου κα τς λλεςκαινοτομίες τς Κωνσταντινούπολης στν «Προκαταρκτικ πιτροπ τν γίων ρθοδόξων κκλησιν» ποσυνλθε στ γιον ρος τ 1930, μεγάλος Σέρβος λογιώτατος εράρχης, τώρα δ κα γιος τς Εκκλησίας,ρχιεπίσκοπος χρίδος Νικόλαος Βελιμίροβιτς: «μην τότε ντιπρόσωπος παρ τ ερ Κοινότητι κα εχεσυνέλθει ες τν ερν Μονν Βατοπαιδίου τ Διορθόδοξον Συνέδριον πρς λύσιν διαφόρων ζητημάτων, ν ος καπερ το μερολογίου κα τούτου συζητουμένου λαβε τν λόγον κα κπρόσωπος τς Σερβικς κκλησίαςχριδν Νικόλαος, ξέχουσα μορφ τς ρθοδοξίας, ποος επεν: “γιοι ρχιερες κατ φυσικν λόγον αμητέρες εναι συντηρητικώτεραι τν θυγατέρων, π το κρινομένου μως θέματος μες βλέπομεν τν μητέραμας λληνικν κκλησίαν ν προχωρ ες ποφάσεις μοντερνιστικς κα ν γνοί τν π μέρους δελφνκκλησιν κα ς κ τούτου μετ λύπης δηλομεν τι δν θ κολουθήσωμεν τν χαραχθέντα π τς μητρςκκλησίας δρόμον κα θ μμείνωμεν, ν ος διδάχθημεν κα μάθομεν παρ τν γίων Πατέρων”. Ες τατα κάτι θέλησε ν παντήσ τότε Κερκύρας κα μετέπειτα Οκουμενικς Πατριάρχης θηναγόρας, λλ τν σταμάτησε Προεδρεύων Γέρων ρακλείας Φιλάρετος, δηλώσας τι τ θέμα ναβάλλεται δι εθετώτερον χρόνον, λόγ πο λλείπει κ το Συνεδρίου μας Ρωσικ κκλησία. Κα οτως κτοτε, καίτοι κατ κανόνα ναγράφεται τ ζήτημα πρς λύσιν ες τ συνερχόμενα Πανορθόδοξα προσυνέδρια οδέποτε συζητεται, καθότι ν τ προεργασί δν διαβλέπεται θετικ λύσις κα λοι ναμένουν τοιαύτην κ το πανδαμάτορος χρόνου»[17].
π τ δια τ Πρακτικ τς «Προκαταρκτικς πιτροπς το γίου ρους» προκύπτει ρνητικ γνώμη το γίου Νικολάου χρίδος γι τ «Πανορθόδοξο Συνέδριο» το Μεταξάκη το 1923, τ ποο, πως επε, προκάλεσε «εδός τι σχίσματος» κα κ το ποίου προλθον πλθος γνωστν νωμαλιν[18].
ε) σιος Φιλόθεος Ζερβάκος: μασόνος πατριάρχης Μελέτιος Μεταξάκης παρέσυρε τν ρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο. Ν πανέλθουμε στ Παλαι μερολόγιο.
Τν ναφορ ατ στς γιες ντιδράσεις γι τν μ ναγκαία, μονομερ, ντισυνοδικ πραξικοπηματικὴἀλλαγ το μερολογίου, πο εναι πάμπολλες, θ τν κλείσουμε μ λάχιστα π σα λέγει γι τ μερολόγιο ὁὅσιος Φιλόθεος Ζερβάκος, ποος, παρ τ τι κολούθησε «κατ οκονομίαν» τ Νέο μερολόγιο, δνπαυσε μέχρι τέλους τς ζως του ν γωνίζεται, ν συμβουλεύει ρχιερες, πως τν γωνιστ κα μολογητὴἐπίσκοπο Αγουστνο Καντιώτη, κόμη κα τν ρχιεπίσκοπο θηνν Χρυσόστομο Β´ Χατζησταύρου, νὰἐπαναφέρουν τ παλαι ορτολόγιο, διότι ατ το εχε ποκαλυφθ ς ρθ λύση ξ ορανο μετ π θερμπροσευχή. τελευταος το εχε ποσχεθ πς θ τ πράξει, δν πρόλαβε μως λόγ τς κδιώξεώς του π τν ρχιεπισκοπικ θρόνο τν Μάϊο το 1967. Διαβάζοντας τ κείμενα το σίου Φιλοθέου γι τ μερολογιακ ζήτημα μπορομε ν κάνουμε τς ξς γενικς διαπιστώσεις. π τν ρχ τς ξενοκίνητης δημιουργίας το προβλήματος μέχρι τέλους τς ζως του Γέροντας Φιλόθεος κράτησε νιαία κα σταθερ θέση μ βάση τν κριβ τήρηση τν κανόνων κα τν παραδόσεων τς κκλησίας. ταν, γράφει, λανθασμένη πόφαση λλαγ το μερολογίου, πο δν ξέφραζε συνολικ κα μόφωνα τν γνώμη τς κκλησίας, λων δηλαδ τν ατοκεφάλων ρθοδόξων κκλησιν ν συνόδ, λλ μονομερς κα πραξικοπηματικς δύο μόνον κκλησιν, το Οκουμενικο Πατριαρχείου κα τς κκλησίας τς λλάδος. πόφαση ατ ς ντικανονική, λανθασμένη, ντισυνοδικ κα πιζήμια γι τν νότητα τς κκλησίας, πρέπει πωσδήποτε ν διορθωθε μ τν παναφορ το παραδοσιακο Παλαιο μερολογίου. Γέροντας Φιλόθεος π πολλ τη κα παρ τς πιέσεις πο το σκοσε πιχώριος μητροπολίτης ξακολουθοσε στν Μον τς Λογγοβάρδας ν τηρε τ Παλαι μερολόγιο, πως πρατταν κα πράττουν μέχρι σήμερα τ γιον ρος κα πολλς Ατοκέφαλες ρθόδοξες κκλησίες. γωνιζόταν κα γραφε ν ντιμετωπισθε γρήγορα τ θέμα, γι ν ποφευχθε τ σχίσμα. ταν διεπίστωσε τι δν πρχε πλέον προοπτικ διορθώσεως, λλ παγιωνόταν χρήση το Νέου μερολογίου, περσυντηρητικο δ κα φανατικο γιορετες Ζηλωτς ξλθαν στν κόσμο κα λλοίωναν τν χαρακτήρα το ζητήματος, νάγοντάς το σ θέμα πίστεως κα δόγματος, μ ταυτόχρονη ποκήρυξη κα ναθεματισμ τς πίσημης κκλησίας, γιατ δθεν στερήθη τν Θεία Χάρη κα δν εχε πλέον γκυρα μυστήρια, λλαξε στάση, δέχθηκε κατ οκονομίαν τ Νέο μερολόγιο, τ ποο δν θίγει τ δόγματα οτε στερε τν Θ. Χάρη, ξακολούθησε μως ν πιστεύει κα ν γράφει τι ατ κατ οκονομίαν ποδοχ το Νέου μερολογίου δν πρέπει ν παρατείνεται, λλ φείλει κκλησία ν πανέλθει στν κρίβεια μ τν παναφορ το παραδοσιακο κκλησιαστικο Παλαιο μερολογίου. λπιζε τι ατ θ γίνει σύντομα κα πρς τν κατεύθυνση ατ ργαζόταν πίμονα, συνιστώντας κα στος παλαιοημερολογίτας ν μ ξύνουν τ πράγματα μ κραες τοποθετήσεις ναντίον τν νεοημερολογιτν.
ναφέρεται πανειλημμένως στν μασόνο πατριάρχη Μελέτιο Μεταξάκη, τν ποο θεωρε ς κύριο πεύθυνο τς μερολογιακς μεταρρύθμισης, χωρς βέβαια ν παλλάσσει τς εθύνης τν ρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Παπαδόπουλο, ποος νώπιον το Γέροντος Φιλοθέου μφανίσθηκε ν μετανοε κα ν πιρρίπτει τν εθύνη στν Μεταξάκη, επών π λέξει: «Ν μ τ σωνα, ν μ τ σωνα. Ατς διεστραμμένος Μεταξάκης μ πρε στ λαιμό του». Σ πιστολή του πρς τν πατριάρχη θηναγόρα γράφει σιος Φιλόθεος:«Τν διαίρεσιν κα τ σχίσμα πέφερεν προμελέτητος, σκοπος, καιρος κα διαβολικ καινοτομία, τοι εσαγωγ το Γρηγοριανο (Παπικο) μερολογίου π το μασόνου προκατόχου σας Μελετίου Μεταξάκη παρασύραντος τν τότε ρχιεπίσκοπον θηνν Χρυσόστομον Παπαδόπουλον»[19].
5. λοι περίμεναν ν λύσει τ μερολογιακ μέλλουσα Σύνοδος
π τν σύντομη ναφορ στν πικρ στορία τς μερολογιακς μεταρρύθμισης προκύπτει τι μετ τμεγάλο τραμα στν λειτουργικ νότητα μεταξ τν ατοκεφάλων ρθοδόξων κκλησιν κα στς διαιρέσειςκα τ σχίσματα μεταξ τν πιστν, λοι κτιμοσαν τι τραυματικ κα νοσηρ ατ κατάσταση πρεπε νθεραπευθε πειγόντως μ τν σύγκληση Πανορθόδοξης Οκουμενικς Συνόδου. Κα μόνο γι τ θέμα ατό, γι ατν τήν «κατεπείγουσα χρεία», ταν ναγκαία κα παραίτητη σύγκληση Μεγάλης Πανορθόδοξης Συνόδου. Τ πρότειναν πολλς τοπικς κκλησίες κα τ συνιστοσαν γιοι Γέροντες, συμβουλεύοντας ν κάνουν ο πιστο πομονή, γιατ πρόκειτο περ προσωρινς ταξίας κα νωμαλίας, τν ποία θ θεράπευε κκλησία.
Εναι χαρακτηριστικ κα ξιοσημείωτο τι π βδομήντα πέντε χρόνια τώρα πο διαρκε προσυνοδικ διαδικασία, δηλαδ π τν «Προκαταρκτικ πιτροπ το γίου ρους» πο συνεδρίασε στ Μον Βατοπαιδίου τ 1930, ποία κα κατήρτισε να πρτο κατάλογο θεμάτων, μέχρι πρν π δύο μνες, μέχρι τν ανουάριο το 2016, τ μερολογιακ κα τ συνημμένο μ ατ θέμα το Πασχαλίου παρέμενε σταθερ κα μετακίνητα ς κύριο κα βασικ θέμα πρς πίλυση. Στν πρτο ερύτατο κατάλογο τς Α´ Πανορθόδοξης Διάσκεψης τς Ρόδου τ 1961 τ θέμα ναγραφόταν στ κεφάλαιο ΙΙΙ τν θεμάτων ς ξς: «μερολογιακν ζήτημα. Μελέτη το ζητήματος ν ναφορ πρς τν περ Πασχαλίου πόφασιν τς Α´ Οκουμενικς Συνόδου κα ξεύρεσις τρόπου πρς ποκατάστασιν συμπράξεως μεταξ τν κκλησιν ν τ ζητήματι τούτ». Δ´ Πανορθόδοξη Διάσκεψη πο συνλθε στ Σαμπεζ τς Γενεύης τ 1968 περιόρισε τν ριθμ τν θεμάτων, λλ φησε μετακίνητο τ μερολογιακ μ τν διο τίτλο πο μνημονεύσαμε. πρώτη προσυνοδικ Διορθόδοξη Προπαρασκευαστικ πιτροπ τς γίας κα Μεγάλης Συνόδου στ Σαμπεζ τς Γενεύης τ 1971 πραξε τ διο. Τελικς στν ριστικ κατάλογο τν δέκα (10) θεμάτων πο πρότεινε Α´ Προσυνοδικ Πανορθόδοξη Διάσκεψη τς Γενεύης τ 1976 περιλαμβανόταν κα τ θέμα το μερολογίου π τν τίτλο «Τ ζήτημα το κοινο μερολογίου».
6. Μ παρέμβαση το Παπισμο κα τν Προτεσταντν γκαταλείπεται τ μερολογιακό. Νέο θέμα: κοινς ορτασμς το Πάσχα.
ν τ μεταξ συμμετοχή μας στ «Παγκόσμιο Συμβούλιο κκλησιν» κα τ «νωτικά» νοίγματα πρς τνΠαπισμ νεθάρρυναν ατος τος χώρους ν ζητήσουν π τος ρθοδόξους τν συμφωνία γι κοινὸἑορτασμ το Πάσχα σ μία σταθερ Κυριακ το πριλίου. Κρατήσαμε τν νότητά μας ο ρθόδοξοι, τουλάχιστον στν ορτασμ το Πάσχα, κα μετ τν μερολογιακ καινοτομία το Μεταξάκη· τώρα ξωθεν πειραστής, φο μας διήρεσε ς πρς λες τς μεγάλες κίνητες ορτς κα συντηρε πολ καλ ατν τν χωρισμό, πιδιώκει κα λλα σχίσματα μ τν προτεινόμενο κοιν ορτασμ το Πάσχα. Στς συζητήσεις μ τος Παπικος κα τος Προτεστάντες δν πορρίψαμε ατν τν νέα σχισματικ ντορθόδοξη πρόταση, λλ πλς σ συνέδρια οκουμενιστικ κα παρεμφερες συναντήσεις πιφυλαχθήκαμε ν συμφωνήσουμε, φοβούμενοι νέα σχίσματα κα ταξίες, χωρς ν παύσουν κάποιοι νώτατοι ξιωματοχοι μας, πως πατριάρχης Βαρθολομαος, ν δηλώνουν τν συμφωνία κα πιθυμία τους γι κοιν ορτασμ το Πάσχα.
νέα ατ παίτηση κα ξέλιξη περ κοινο ορτασμο το Πάσχα, κατ τν πάνσοφη πονηρία τν ποκινητν, πο στηρίζεται στ πιχείρημα «ζήτα περισσότερα γι ν κρατήσεις ατ πο χεις», συνετέλεσε στε τ μεγάλο ζήτημα τς μερολογιακς μεταρρύθμισης το 1924 ν περάσει χι μόνο σ δεύτερη μοίρα, λλ σχεδν ν ξεχασθε κα ν μν πάρχει πλέον κάποια προοπτικ κα λπίδα ν πανέλθουν ο τοπικς ατοκέφαλες ρθόδοξες κκλησίες σ λειτουργικ νότητα, κα διαίρεση τν πιστν σ παλαιοημερολογίτες κα νεοημερολογίτες ν τραυματίζει τν νότητα το κκλησιαστικο σώματος. Ο γιοι Πατέρες τς Α´ ν Νικαί Οκουμενικς Συνόδου ποκατέστησαν τν νότητα στν ορτασμ το Πάσχα· ο σύγχρονοι «Πατέρες» διέσπασαν τν νότητα σ λες τς λλες ορτές, κα χι μόνον δν κάνουν τίποτε γι ν τν ποκαταστήσουν, λλ αθαιρέτως ο προκαθήμενοι τν περασμένο ανουάριο, πραξικοπηματικς, χωρς συνοδικς ποφάσεις τν εραρχιν τους, βγαλαν τ θέμα το μερολογίου κα το Πασχαλίου π τν κατάλογο τν θεμάτων, τ μόνο πεγον κα ναγκαο πρς πίλυσιν θέμα.
Πρς τν κατεύθυνση ατ λλωστε ταν προσανατολισμένο κα τ προσυνοδικ κείμενο πο τοίμασε Β´ Προσυνοδικ Πανορθόδοξη Διάσκεψη τς Γενεύης το 1982, τ ποο δέχθηκε μετάβλητο «Εδικ Διορθόδοξη πιτροπή», πο συνέστησαν ο Προκαθήμενοι τν Μάρτιο το 2014, κα τ παρέπεμψε ς εχε στν γία κα Μεγάλη Σύνοδο, που μως δν θ φθάσει ποτέ, φο τ πέσυραν ο Προκαθήμενοι.
Στ κείμενο ατό, τ ποο πιβεβαιώνει τς κτιμήσεις μας, κα τ παραθέτουμε λόκληρο σ ποσημείωση, τ βάρος ρίπτεται στν κοιν ορτασμ το Πάσχα. Δν πάρχει καμμία σκέψη, πρόταση, κτίμηση γι τ μερολογιακ τραμα το 1924 κα τν νάγκη θεραπείας του. Οσιαστικς δικαιώνεται τ πραξικόπημα το Μελετίου Μεταξάκη κα το Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου, κα καλονται σ πακοή «ο τυχν ντιφρονοντες πρς τν κανονικν ατν κκλησίαν»[20]
7. Γιατί ποσύρθηκε τ μερολογιακ π τν κατάλογο τν θεμάτων; Κωνσταντινούπολη κα Μόσχα κατώτερες τν περιστάσεων. Δν σήκωσαν τό «βάρος τς μέρας».
Γιατί τότε ποσύρθηκε τ κείμενο π τ θέματα τς γίας κα Μεγάλης Συνόδου; Ο ξηγήσεις τν πευθύνων προσώπων δν συμφωνον πολύτως, δίδουν πάντως τν δυνατότητα κάποιων κτιμήσεων. μητροπολίτης Περγάμου ωάννης, πρόεδρος τς Εδικς Διορθοδόξου πιτροπς κα τν δύο τελευταίων Προσυνοδικν Διασκέψεων, νημερώνοντας τος εράρχες το Οκουμενικο Πατριαρχείου τ περασμένο καλοκαίρι (29.8.2015) επε γι τ θέμα: «Τ θέμα τοτο πησχόλησε τν Β´ Προσυνοδικν Διάσκεψιν κατόπιν μακρς προετοιμασίας, ποία περιελάμβανε γνωμοδοτήσεις κα συσκέψεις εδικν στρονόμων, δι τν ποίων κατεδεικνύετο νάγκη προσαρμογς το τρόπου πολογισμο το χρόνου ορτασμο το Πάσχα κα διετυποτο πρότασις περ διερευνήσεως τς δυνατότητος κοινο χρόνου ορτασμο το Πάσχα φ λων τν χριστιανν. Κατ τς ργασίας τς εδικς πιτροπς, ες τν ποίαν τ κείμενον παρεπέμφθη π τν Προκαθημένων δι πιμέλειαν διετυπώθη π τν κπροσώπων τν κκλησιν Ρωσσίας, Σερβίας κα Γεωργίας πρότασις πως τ λον θέμα κπέσ το καταλόγου τν θεμάτων τς Συνόδου ς μ πασχολον πλέον τν ρθόδοξον κκλησίαν, λλ τ Οκουμενικν Πατριαρχεον κα α λοιπα ντιπροσωπεαι κριναν τι τ ζήτημα τοτο δον ν παραμείν νοικτν δοθέντος τι, δί ν τ Διασπορ, τ θέμα κοινο ορτασμο το Πάσχα ποτελε ποιμαντικν πρόβλημα, δί ες περιπτώσεις μικτν γάμων κα γενικς λόγ τς νάγκης τς ρμονικς συμβιώσεως μετ τν μ ρθοδόξων. Οτω, τ Κείμενον τς Β´ Προσυνοδικς Διασκέψεως μ ποστν οανδήποτε μεταβολν π τς πιτροπς παραπέμπεται ς χει ες τν γίαν κα Μεγάλην Σύνοδον».
Οκουμενικς Πατριάρχης Βαρθολομαος στν τελευταία κα ποφασιστικ συνάντηση τν Προκαθημένων στν Γενεύη τν προηγούμενο ανουάριο (2016) στν ναρκτήρια εσήγησή του (22 ανουαρίου 2016) επε γι τ θέμα τ ξς: «ν τ μεταξ χρόν κα παρ τ μοφώνως ποφασισθέντα κκλησίαι τινς ξέφρασαν τν πιθυμίαν κα ξίωσιν πως γία κα Μεγάλη Σύνοδος ναβληθ, μέχρις του συζητηθον κα τύχουν μοφώνου ποδοχς τόσον τ θέματα το Ατοκεφάλου κα τν Διπτύχων, σον κα τ μ τυχόντα μοφώνου τροποποιήσεως π τς νωτέρω μνημονευθείσης Εδικς πιτροπς Κείμενα τς Β´ Προσυνοδικς Πανορθοδόξου Διασκέψεως (1982) περ Κωλυμάτων γάμου κα Κοινο μερολογίου. Ως πρς τ τελευταα δύο θέματα δν δυνάμεθα εμ ν κφράσωμεν τν κπληξιν μν κ τς ς νω ξιώσεως, δοθέντος τι πόφασις τς Συνάξεως μν το τους 2014 οδόλως προέβλεπε ριζικν ναθεώρησιν (revision) τν κειμένων τούτων, λλ πλν «πιμέλειαν» (editing) ατν π τς Εδικς πιτροπς, δι κα ρθς προεδρεύων ατς δν πέτρεψεν ριζικήν τινα ναθεώρησιν ατν, διότι τοτο θ πετέλει παράβασιν πέρβασιν τς δοθείσης τ πιτροπ π τς Συνάξεως μν ντολς. περ ναθεωρήσεως τν ν λόγ κειμένων ξίωσις ρισμένων κκλησιν θ πτει σαφς νέαν μόφωνον πόφασιν τς Συνάξεως τν Προκαθημένων, διάφορον τς ληφθείσης ν τει 2014 τοιαύτης περ πλς πιμελείας τν ν λόγ κειμένων, τις πιμέλεια, ς κ τς φύσεως ατς, δν θ δύνατο ν θίξ τν πυρνα το περιεχομένου τν κειμένων τούτων».
π νακοίνωση το Τμήματος ξωτερικν κκλησιαστικν Σχέσεων το Πατριαρχείου Μόσχας (23 ανουαρίου 2016) πληροφορούμαστε τ ξς: « Προκαθήμενος τς Ρωσικς κκλησίας εναι βέβαιος τι ναθεωρήσεως χρήζει τ σχέδιο κειμένου “T ζήτημα το μερολογίου” κα τόνισε τι τ θέμα τοκριβος προσδιορισμο τς μερομηνίας το Πάσχα” γι τν ρθόδοξη κκλησία δν εναι πίκαιρο κα μόνο σύγχυση μπορε ν προκαλέσει στος πολλος πιστούς».
π τς τοποθετήσεις τν τριν ατν κατ ξοχν πευθύνων προσώπων προκύπτουν τ ξς. μητροπολίτης Περγάμου περαμυνόμενος σταθερ τν γραμμ το Οκουμενικο Πατριαρχείου μμένει ν κρατήσει ζωνταν τν πρόταση περί «κοινο ορτασμο το Πάσχα φ λων τν Χριστιανν», δεδομένου μάλιστα τι στς χρες τς Διασπορς ατ ποτελε ποιμαντικ πρόβλημα, κα παρ τς ντιδράσεις τν ντιπροσώπων τν κκλησιν Ρωσίας, Σερβίας κα Γεωργίας, πο πρότειναν ν κπέσει τ θέμα κα ν μ συζητηθε, κατόρθωσε ν τ περάσει χωρς λλαγς κα ν τ στείλει στ Σύνοδο. ν ατ τελικ γινόταν κα τ κείμενο γκρινόταν π τ Σύνοδο, πως δη επαμε, ατ θ ποτελοσε δικαίωση τς μερολογιακς μεταρρύθμισης το Μεταξάκη κα διαιώνιση το μερολογιακο σχίσματος, λλ κα θ νοιγε εέλπιδες προοπτικς γι τν καθορισμ το κοινο ορτασμο το Πάσχα. πατριάρχης τς Ρωσίας Κύριλλος, διπλωματικώτερα, δν ζήτησε ν ποσυρθε τ κείμενο, λλ ν γίνουν τροποποιήσεις. Φαίνεται μως τι ο τροποποιήσεις πο ζητοσε νέτρεπαν τ δύο σημαντικ στοιχεα τς γραμμς το Φαναρίου πο μνημονεύσαμε, δηλαδ τν διατήρηση το Νέου μερολογίου κα τν κοιν ορτασμ το Πάσχα, πότε προτίμησε κα Οκουμενικς ν μ συζητηθε τ θέμα π τ ν ττηθε κα ν νατρέψει τν οκουμενιστικ πολιτικ τς Κωνσταντινούπολης. Κερδισμένη πάντως περισσότερο εναι Μόσχα, πο καυχται δη στος δικούς της πιστος τι δν φησε ν προχωρήσουν κα ν δικαιωθον ο μεταρρυθμίσεις στ μερολόγιο κα στ Πασχάλιο. Εναι χαμένη μως ρθόδοξη κκλησία, γιατ στερεται πλέον οκουμενικν διδασκάλων κα γετν, ο ποοι δν βλέπουν μόνον στεν κα τοπικ τ δικό τους ποίμνιο κα δν λλοιθωρίζουν πρς τν σχυρ κα αρετικ Δύση, λλ καθολικ κα φιλάδελφα βέπουν λους τος ρθοδόξους, στν ντιμετώπιση τν αρέσεων κα τν σχισμάτων. Ποιός θ παναφέρει κα πότε τν λειτουργικ νότητα μεταξ τν ρθοδόξων κκλησιν στν ορτασμ τν Χριστουγέννων, τν Θεοφανείων, τν Θεομητορικν ορτν κα τν ορτν τν γίων; Δν νδιαφέρεται γι ατ Μόσχα; Μ τν τοπικιστική, μ καθολικ ατ νοοτροπία, οτε τ θέμα το ρείου, οτε τ θέμα το κοινο ορτασμο το Πάσχα θ λυε Α´ Οκουμενικ Σύνοδος.
Τ πι πικρ μως κα δυνηρ εναι τι Κωνσταντινούπολη κα Μόσχα, παρ τς διαφορές τους σ π μέρους ζητήματα, προχωρον μόφρονες κα γαλλομέν ποδ στν ποδοχ π τν Σύνοδο τς παναιρέσεως το Οκουμενισμο μ τν ποστήριξη τν Θεολογικν Διαλόγων κα τν αρετικν κειμένων πο ατο χουν κπονήσει κα μ τν συνέχιση τς συμμετοχς τν ρθοδόξων στ «Παγκόσμιο Συμβούλιο κκλησιν», ποβιβάζοντας κα ετελίζοντας τν Μία, γία, Καθολικ κα ποστολικ κκλησία, τ Θεανθρώπινο σμα το Χριστο, σ μικρ κομμάτι κα συμπλήρωμα ατς τς αρετικς πανσπερμίας. πάρχει κάτι νάλογο στν στορία τς κκλησίας; κ τν προτέρων διαπιστώνεται τι μ ατς τς προδιαγραφς κα κατευθύνσεις Σύνοδος δν ποτελε συνέχεια τν προηγουμένων συνόδων κα θ πορριφθε π τν συνείδηση το πληρώματος τς κκλησίας ς ψευδοσύνοδος.
πίλογος
λλαγ το μερολογίου τ 1924 π τ Οκουμενικ Πατριαρχεο κα τν κκλησία τς λλάδος τανμονομερς κα πραξικοπηματικ νέργεια, γιατ δν γινε μ πανορθόδοξη πόφαση. Διέσπασε τν λειτουργικ νότητα μεταξ τν ρθοδόξων τοπικν κκλησιν κα προκάλεσε σχίσματα κα διαιρέσεις μεταξ τν πιστν.
Πολλο δέχθηκαν τν λλαγ ς προσωριν «κατ οκονομίαν» λύση, μέχρις του μία Πανορθόδοξη Σύνοδος πιληφθε το θέματος κα παναφέρει τν ορτολογικ νότητα, πο ταν διατάρακτη στν κκλησία π 1600 χρόνια, π τν Α Οκουμενικ Σύνοδο μέχρι τ 1924. Στν λλαγ συνήργησαν κα θησαν λλόδοξες «κκλησίες» κα μυστικς ταιρεες, μέσ το μασόνου πατριάρχου Μελετίου Μεταξάκη.
ταν προσμον λων κα δέσμευση τν κκλησιαστικν γετν μέλλουσα ν συνέλθει «γία κα Μεγάλη Σύνοδος» ν συζητήσει κα ν πιλύσει τ θέμα. Δυστυχς κατ τν μακρ προσυνοδικ διαδικασία Παπικο κα Προτεστάντες θεσαν στος ρθοδόξους νέο θέμα, τν «κοιν ορτασμ το Πάσχα», μ συνέπεια ν στραφε πρς τ κε τ νδιαφέρον κα ν τονήσει συζήτηση γι τν θεραπεία το τραύματος τς λειτουργικς νότητος στν ορτασμ τν κινήτων ορτν, πο προκλήθηκε χωρς λόγο κα ποιμαντικ νάγκη.
Στν τελικ φάση τς Συνόδου κα χωρς συνοδικς ποφάσεις τν τοπικν κκλησιν τ θέμα το μερολογίου ποσύρθηκε π τν κατάλογο τν θεμάτων, ν ταν τ κατ ξοχν πεγον κα φλέγον θέμα. Κα ποσύρθηκε, διότι μν Μόσχα, κολουθοσα πάντοτε τ Πάτριο ουλιαν μερολόγιο, δν θελε νομιμοποίηση τς μερολογιακς μεταρρύθμισης το Μεταξάκη κα μεταφορ τν διαιρέσεων κα στ δικό της ποίμνιο, δ Κωνσταντινούπολη, διαφοροσα γι τ τραμα τς νότητος πο δια προκάλεσε, ξακολουθε ν ποστηρίζει τ Νέο μερολόγιο κα ν συμφωνε μ τν πρόταση γι κοιν ορτασμ το Πάσχα. Κα πειδ μφότερες ο γεσίες συμφωνον στν νομιμοποίηση τς παναιρέσεως το Οκουμενισμο, πο εναι πολ βαρύτερο θέμα π τ μερολόγιο κα τ Πασχάλιο, βγαλαν π τ μέση τ «χωρίζοντα» γι ν προχωρήσουν μ τά «νοντα», πως θέλουν πάλι ξωεκκλησιαστικ κέντρα κα μυστικς ταιρεες, γι ν προκαλέσουν κα νέα σχίσματα.



[1]. Ιωαννου Καρμιρη, Τ Δογματικ κα Συμβολικ Μνημεα τς ρθοδόξου Καθολικς κκλησίας, τόμος 2, Graz–Austria 19682, σελ. 1039 κα Αντωνιου Παπαδοπουλου, Κείμενα Διορθοδόξων κα Διαχριστιανικν Σχέσεων, κδ. Οκος δελφν Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1991, σελ. 15.
[2]. Αντωνιου Παπαδοπουλου, Ατόθι, σελ. 38.
[3]. Ατόθι, σελ. 53.
[4]. Ιωαννου Καρμιρη, Ατόθι, σελ. 1043. Αντωνιου Παπαδοπουλου, Ατόθι σελ. 81. είμνηστος γιορείτης μοναχςΝικοδημος Μπιλαλησ, π τος καλυτέρους γνστες κα μελετητς το θέματος το μερολογίου κα Πασχαλίου κρίνει διαφορετικ τν πόφαση το πατριάρχου ωακεμ Γ´, σ μελέτη του μ τίτλο «Οκουμενισμς κα λλαγ Πασχαλίου», ες Οκουμενισμός. Γένεση-Προσδοκίες-Διαψεύσεις, Πρακτικ Διορθοδόξου πιστημονικο Συνεδρίου. Αθουσα Τελετν ριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης 23-25 Σεπτεμβρίου 2004, κδ. «Θεοδρομία», Θεσσαλονίκη 2008, τόμ. 2, σελ. 937. Γράφει:
«τσι ωακείμ, “ματισμένος κα σωφρονν” (Λουκ. 8, 35), ς μύστης τς φαναριωτικς διπλωματίας, ναδιπλώθηκε κα πέστειλε νέο γκύκλιο Γράμμα τ 1904, που περθεματίζει γι τ μ λλαγ μερολογίου κα Πασχαλίου! Πλν μως, ς μπειρος διπλωμάτης, μετέθετε τ θέμα το μερολογίου-Πασχαλίου στ μέλλον. δο χαρακτηριστικ πόσπασμα το Γράμματός του το 1904: “...Περ δ το καθ μς μερολογίου τοιαύτην χομεν γνώμην· αδέσιμον (=σεβαστό) εναι κα μπεδον (=δραο κα μετακίνητο) τ π αώνων μν δη καθωρισμένον, κεκυρωμένον δ τ διηνεκε τς κκλησίας πράξει Πασχάλιον, ς (=στε) οκ ξόν (=ν μν εναι δυνατό) περ τοτο καινοτομσαι... Πρόωρον, τό γε νν, κα λως περιττν γούμεθα· μες τε γρ οδαμς π κκλησιαστικς πόψεως ποχρεούμεθα μεταλλάττειν μερολόγιον”. Πς ν χαρκατηρίσουμε τν νωτέρω παράγραφο; Θαυμάσιο γκώμιο πρ το “αδεσίμου κα μπέδου... ” μερολογίου-Πασχαλίου; Δυστυχς ΟΧΙ, φόσον περιέχει τν κροτελεύτια περίοδο κα φράση κα μάλιστα τς λέξεις “πρόωρον...τό γε νν...”. Προφανς ο λέξεις ατς εναι μι χαραμάδα ρωγμ στ ρραγς ρθόδοξο τεχος μι σταγόνα δηλητηρίου σ να ραο ποτ φαγητό!...ν ρητ προαναφέρει “ς οκ ξν περ τοτο καινοτομσαι...οδαμς...”, κατακλείει τ διπλωματικό του λόγο μ τς λέξεις “πρόωρον ..τ γε νν” λλως “οπω καιρός”. σν δηλαδ ν λέγει: Περιμένετε λίγο, ς τ θλιβερ τη 1920 κα 1923-24, πότε δικός μου σπόρος θ χει φυτρώσει κα θ χει γίνει δένδρο μέ “μεγάλας ναδενδράδας...», πο θνωθον” μ κενες το Παπισμο κα το Προτεσταντισμο».
[5]. Πρωτοπρεσβύτερος Θεοδωρος Ζησης, σιος Φιλόθεος Ζερβάκος ς γωνιστς κα μολογητς τς ρθοδοξίας. Μ ναφορς στν πικαιρότητα, κδ. «ρθόδοξος Κυψέλη», Θεσσαλονίκη 2014, σελ. 80-101.
[6]. Βλ. Χριστοδουλου Παρασκευαϊδη, μητροπολίτου Δημητριάδος (μετέπειτα ρχιεπι-σκόπου θηνν), στορικ κα κανονικ θεώρηση το Παλαιοημερολογιτικο Ζητήματος κατά τε τν γένεσιν κα τν ξέλιξιν ατο ν λλάδι, θναι 1982, σελ. 41.
[7]. Πρακτικ κα ποφάσεις το ν Κωνσταντινουπόλει Πανορθοδόξου Συνεδρίου (10 Μαΐου-8 ουνίου 1923), ν Κωνσταντινουπόλει, κ το Πατριαρχικο Τυπογραφείου 1923, σελ. 6.
[8]. Ατόθι, σελ. 13-14.
[9]. Ατόθι, σελ. 67.
[10]. λόκληρη πιστολ ες Γρηγ. Ευστρατιαδη, πραγματικ λήθεια περ το κκλησιαστικο μερολογίου,θναι 1924, πανέκδοση π ερ ρχιεπισκοπ Γ.Ο.Χ. λλάδος, θναι 1977, σελ. 29-33.
[11]. Βλ. Αρχιμ. Θεοκλητου Α. Στραγκα, κκλησίας λλάδος στορία, τόμ. 2, θναι 1970, σελ. 1161-1162: «...κα περ λλων μέντοι θεμάτων σα τε ζήλ ο κατ πίγνωσιν ξεσφενδόνισται π Κωνσταντινουπόλεως, π ζημί τς λης κκλησίας κα σα ρπαγι ρμ χθρν αωνίων βυσσοδομεται κα πισείεται κατ τς γιωτάτης μητρς τν κκλησιν...».
[12]. Γρηγ. Ευστρατιαδη, Ατόθι, σελ. 185-186.
[13]. Μητροπολίτου Κασσανδρείας Ειρηναιου, πόμνημα ες τν ερν Σύνοδον τς εραρχίας τς λλάδος, συγκληθεσαν τ 14 ουνίου 1929, ν θήναις, Τύποις «Αγς», θαν. Παπασπύρου 1929.
[14]. Βλ. Ες Γρηγ. Ευστρατιαδη, Ατόθι, σελ. 201-203: «Τν γιωτάτων Πατριαρχν τς νατολς π ερεμίου το Β το Τρανο, ν Μεγάλ Συνόδ ποκηρυξάντων τ Γρηγοριανν μερολόγιον κα δεινος πιτιμίοις ποκλεισάντων οανδήποτε λλαγν το ουλιανο μερολογίου κα Πασχαλίου, μόνον Μείζονι Συνόδ Τοπικ Οκουμενικ νόμοις κα ερος Κανόνιν πιτέτραπται πσα περαιτέρω νακίνησις τν ζητημάτων τούτων.
Κατ τατα
Οδεμία τν π μέρους γίων ρθοδόξων κκλησιν, ετε Οκουμενικν Πατριαρχεον νομάζεται ατη ετε Ατοκέφαλος κκλησία τς λλάδος, λλη τις π μέρους κκλησία, δικαιοτο μονομερς, φ βρει τν οτω μοφώνως θεσπισάντων ερωτάτων Πατριαρχν κα σεβε καταπατήσει τν πρ τς ερήνης, εσταθείας, νότητος κα μοφωνίας τν γίων το Θεο κκλησιν ν τ συνεορτασμ τν Μεγάλων τς μωμήτου μν πίστεως ορτν κα δί το γίου Πάσχα π τν Μ. κα γίων 7 Οκουμενικν Συνόδων καθορισθέντων, να δι τοτον κενον τν λόγον εσαγάγ ες τν ρθόδοξον κκλησίαν μετηρρυθμισμένα μερολόγια κα Πασχάλια, διασπσα οτω τν ζηλευτς π αἰῶνας βασιλεύουσαν ν τ Μι, γί Καθολικ κα ποστολικ κατ νατολς το Χριστο κκλησί, νότητα, μόνοιαν κα γάπην, κα σκανδαλίζουσα τ μετ φοσιώσεως κα ν φελότητι καρδίας προσκεκολλημένα ες τ ποπνέον ποστολικότητα, πατερικότητα κα οκουμενικότητα ρχαον κκλησιαστικν καθεστς πιστ τς κκλησίας τέκνα.
Ο ποφαινόμενοι Μητροπολται τν ν τας Νέαις Χώραις διοικητικς νωμένων Μητροπόλεων το Οκουμενικο Θρόνου μετ τν τς Ατοκεφάλου κκλησίας τς λλάδος, ερισκόμενοι πέναντι τετελεσμένων γεγονότων, τν νάγκην ποιούμενοι φιλοτιμίαν κα τ Μητρικ σφάλματα υϊκ στοργ κα σεβασμ συγκαλύπτοντες, νεχόμεθα τ συναρπαγ τελεσθέντα κα τοίμως χομεν ποδέξασθαι τατα, ως ο μείζων Σύνοδος πιληφθ κα διευθετήσ ατά, π τος ξς τρες ρους:
1) ν δι το π πογραφν σήμερον περ μερολογίου τς προχθς Τρίτης 2 ουλίου Πρακτικο λόκληρος συνεδριάζουσα λληνικ εραρχία συνυποσχεθ, τι π σήμερον κλείει ριστικς τν θύραν τν καινοτομιν ν τ ρθοδόξ λληνικ κκλησί.
2) ν ξιοχρέ ποιμαντικ προνοί θελήσ ν παύσ πσαν καταδίωξιν πίεσιν κατ τν στερρς χομένων κα νενδότως φωσιωμένων ες τ π τς πρώτης συστάσεως μέχρι σήμερον ν τ γί μν κκλησί ν χρήσει πάρχον ουλιανν μερολόγιον γαπητν μογενν κα ν Χριστ δελφν κα τέκνων μν κα
3) ν ποφασίσ συνεδριάζουσα εραρχία, να ναθέσ ες τν σύνεσιν τν κατ τόπους γίων δελφν τν δι τν κανονικν ερέων ξοικονόμησιν κα θεραπείαν τν θρησκευτικν ναγκν τν τυπτομένων τν συνείδησιν εσεβν τς κκλησίας τέκνων “πρ ν Χριστς πέθανεν”.
λλως διαμαρτυρόμενοι δι τν ντικανονικότητα τν τελεσθέντων, πιφυλασσόμεθα να καταγγείλωμεν ατ νώπιον τς θσσον βράδιον συγκληθησομένης μεγάλης Πανορθoδόξου Συνόδου».
[15]. ρχιμ. Γαβριηλ Διονυσιατης, «Τ μερολογιακν Ζήτημα ν τ κκλησί τς λλάδος», ες Τ μερολογιακν Ζήτημα (Μικρ συμβολ ες τν πίλυσίν του), κδ. «ρθοδόξου Τύπου», θναι 2004, σελ. 18-19.
[16]. Ατόθι, σελ. 20-21.
[17]. Ατόθι, σελ. 19-20.
[18]. Συνεδρία Γ´ (10 ουνίου 1930), Πρακτικ τς Προκαταρκτικς πιτροπς τν γίων ρθοδόξων κκλησιν τς συνελθούσης ν τ ν γί ρει ερ Μεγίστ Μον το Βατοπεδίου (8-23 ουνίου 1930), ν Κωνσταντινουπόλει 1930, σελ. 69: «χοντες πικρν τν περαν ξ λλης Συσκέψεως, ν κα μετέρα κκλησία εχεν ντιπροσώπους, ναγκαζόμεθα ν εμεθα μς ελικρινες. Ενε γνωστν τι α ποφάσεις τς Συνελεύσεως κείνης, καίπερ μ γενόμεναι ποδεκταί, θεωρήθησαν ς ποφάσεις Οκουμενικς Συνόδου, κα τοτο δημιούργησεν εδός τι σχίσματος. Διό κα ζητήσαμεν διασαφήσεις, διότι πεστάλημεν νταθα μ πνεμα συντηρητικότητος». Στ δευτερολογία του: « Σεβασμιώτατος πίσκοπος χρίδος, εχαριστν, ρωτ μήπως παροσα Συνέλευσις χ σχέσιν τιν πρς τ Πανορθόδοξον Συνέδριον Κωνσταντινουπόλεως, κα π τ ρνητικ παντήσει το Σεβασμιωτάτου γίου Προέδρου εχαριστε κα αθις θερμς, δικαιολογν μα τν ρώτησιν κ τν τος πσι γνωστν νωμαλιν, ατινες προλθον π το Συνεδρίου τούτου». Βλ. σχετικς Μοναχο Σεραφειμ, « Μασονία κα ο Πατριάρχες», Θεοδρομία 16 (2014) 524-525.
[19]. Περ λων ατν κα λλων βλ. ες Πρωτοπρεσβύτερος Θεοδωροσ Ζησησ, σιος Φιλόθεος Ζερβάκος…, νθ νωτ., σελ. 80-101.
[20]. «π το θέματος: μερολογιακν Ζήτημα. Μελέτη το ζητήματος ν ναφορ πρς τν περ Πασχαλίου πόφασιν τς Α´ Οκουμενικς Συνόδου κα ξεύρεσις τρόπου συμπράξεως μεταξ τν κκλησιν ν τ ζητήματι τούτ, ς πίσης κα τ θέμα το κοινο φ πάντων τν Χριστιανν ορτασμο το Πάσχα ν ρισμέν Κυριακ.
Β´ Προσυνοδικ Πανορθόδοξος Διάσκεψις:
1. κουσε τς πιστημονικς πεξηγήσεις στρονόμων καθηγητν π το θέματος κα νεγνώρισεν τι ες κριβέστερος προσδιορισμς τς μερομηνίας το Πάσχα -πάντοτε τν πρώτη Κυριακν μετ τν πανσέληνον μετ τν αρινν σημερίαν, κατ τν πόφασιν τς Α´ ν Νικαί Οκουμενικς Συνόδου- π τ βάσει τν πιστημονικν τούτων δεδομένων, θ δύνατο ν συμβάλ ες τν λύσιν το ζητήματος.
2. Ερέθη σύμφωνος, ν τ περαιτέρ ξετάσει το ζητήματος, π τν ξς κεφαλαιώδους σημασίας σημείων:
α) τι τ λον θέμα, πολ πέραν τς πιστημονικς κριβείας, εναι θέμα κκλησιολογικς ατοσυνειδησίας τς μις κα διαιρέτου ρθοδοξίας, τς ποίας νότης κατ οδένα λόγον τρόπον πρέπει ν διασαλευθ·
β) τι εναι θέμα πευθύνου κτιμήσεως π τς κκλησίας τν ποιμαντικν εθυνν ατς κα τν ντιστοίχων ποιμαντικν ναγκν το ποιμνίου ατς· κα
γ) τι ες τν σημερινν διάρθρωσιν τν κκλησιαστικν πραγμάτων πιστς λας το Θεο εναι νέτοιμος τουλάχιστον προπαράσκευος κα πληροφόρητος δι ν ντιμετωπίσ κα δεχθ μίαν λλαγν ες τ θέμα το προσδιορισμο τς μερομηνίας το Πάσχα.
3. κρινε, δι πάντα τατα, τι πσα ναθεώρησις π τ κριβέστερον τς πράξεως ν τ καθορισμ τς μερομηνίας το Πάσχα, ν τ ποί πράξει κα χομεν λλωστε τν π αώνων κοινν ορτασμν το Πάσχα μν, φεθ δι εθετώτερον καιρόν, το Θεο εδοκοντος.
4. Θεωρε παραίτητον κα τν φ ξς συστηματικωτέραν κατ τ δυνατν πληροφόρησιν το ποιμνίου ες κάστην π μέρους ρθόδοξον κκλησίαν, να ρθοδοξία, ν ερύτητι νο κα καρδίας, προχωρήσ π τς δο τς π κοινο ν κριβεί λλ κα ν πιστότητι πρς τ πνεμα κα τ γράμμα τς ποφάσεως τς Α´ Οκουμενικς Συνόδου πιτεύξεως νιαίου ορτασμο τς μεγίστης τν ορτν το Χριστιανισμο, τοθ περ το κα σαφς πρόθεσις τς γίας κείνης Α´ Οκουμενικς Συνόδου.
5. Διακηρύττει, τι τ μερολόγιον κα α π τούτου δημιουργηθεσαι νώμαλοι καταστάσεις δν πρέπει ν δηγσιν ες διχασμούς, διαστάσεις κα σχίσματα κόμη, κα τι τυχν ντιφρονοντες πρς τν κανονικν ατν κκλησίαν πρέπει ν υοθετήσωσι τν κ παραδόσεως καθιερωμένην τιμίαν ρχν τς πακος πρς τν κανονικν κκλησίαν κα τς πανασυνδέσεως ατν ντς τν κόλπων ατς ν εχαριστιακ κοινωνί, κα ν τ πεποιθήσει τι «τ σάββατον δι τν νθρωπον γένετο κα οχ νθρωπος δι τ σάββατον» (Μάρκ. 2, 27).
ναγνωρίζει τν λυσιτέλειαν τν καταβαλλομένων π τς Γραμματείας π τς προπαρασκευς τς γίας κα Μεγάλης Συνόδου προσπαθειν ν προκειμέν κα τν χρησιμότητα τυχν μελλοντικς συνεχίσεως τούτων». T κείμενον λήφθη π Μητροπολίτου λβετίας Δαμασκηνου, Πρς τν γίαν κα Μεγάλην Σύνοδον. Προβλήματα κα Προοπτικαί, κδ. ποστολικς Διακονίας, Σειρ Διαλέξεις, θναι 1990, σελ. 38-41.

aktines.blogspot.gr